U Beogradu je u to vreme živelo oko 50.000 Cigana koji su bili nastanjeni u mahalama u centru grada Jatagan, Pištolj, Šporet i u mahalama na periferiji Beograda.
Beogradske mahale
U to vreme beogradski Romi osnovali su prva udruženja, a 1935 godine student, a kasnije ugledni advokat prestonice Svetozar Simić, pokreće list na romskom jeziku ,,Romano Lil“.
Svetozar Simić osnivač prvih novina Romano Lil
Iste godine osnovano je i u registar Ministarstva unutrašnjih dela, upisano ,,Udruženje beogradskih Cigana svečara Bibije-tetkice“. Cilj rada ovog udruženja je bio da neguje tradiciju proslave autentične romske slave Bibije, a u tu svrhu osnivači su prikupili određena sredstva i u ulici Gospodara Vučića br.49 kupili kuću sa dvorištem, koja je nakon rata konfiskovana. Udruženje je radilo sve do početka II Svetskog rata, a imovina je tek 1989 godine na upotrebu vraćena i data Društvu Rom Beograd.
Tetkica Bibija-Bibijaka
Godina 1926-ta značila je početak organizovanja tadašnjih Cigana koji su bili vizionari i prepoznali još tada obrazovanje, okupljanje, jedinstvo, pomoć kao model očuvanja tradicije i običaja i čuvenog kulta Phralipen (bratstva) kao model održivog razvoja.
Još tada svi eminentni Cigani okupili su se oko ideje za budućnost i opstanak svoje dece i svog naroda. Podsećanja radi, na velikane koji su jos od perioda 1923 pa do 1926 godine bili osnivači, ambasadori našeg naroda. Kao i ljudi koji su do kasnih osamdesetih dali nemerljiv doprinos kulturi ,zaštiti ljudskih prava, obrazovanju, očuvanju tradicije i romskog jezika.
Pravda 1937 godine
Zašto se ovi ljudi nigde više ne pominju i koja je to nova generacija hoštaplera, pokušala da izbriše trag ovim hrabrim ljudima koji su u to vreme ponosno govorili da su Cigani, heroji i junaci koji su žrtvama platili borbu za bolje sutra! Zar u zaborav da ih stavimo, zar da slavimo bandite i lopove koji su sve to razorili, koji sada prodaju našu svetkovinu?
Iz tih razloga danas se prisećamo svih onih koji su dali ogroman doprinos razvoju naših današnjih mladih i obrazovanih generacija, koje ni prstom da mrdnu za istoriju, koje ni da trepnu za narod svoj, koji je vekovno u izgnanstvu i koji je prodat na milost i nemilost, zarad projektovanja i modulovanja stvarnosti u kojoj danas živimo!
Sram nas sve bilo, da nas bude, sram i stid!
U čast svih stradalih i u čast njihovih porodica, pominjemo danas ta slavna imena:
Profesor Ante Grujić, pravnik Svetozar Simić, muzičar Boško Vasić-Pargar, muzikolog Sima Vasiljević, diva Divna Kostić, diva Cveta Vasiljević Bebeka, diva Gordana Jovanović, kompozitor Danilo Vasić, pravnik Srba Simić, ekonomista Dragan Ilić-Gune, nastavnica Milica Jovanović, pijanista Duško Jovanović, pedagog Petar Vasiljević.
Koji su ujedno osnivači prve mešovite zadruge ,,Cigansko-srpske” za pružanje medicinske i humanitarne pomoći iz 1923.godine.
Cigansko-srpska zadruga
Kao i mnogi drugi koji su u najtežim vremenima, uspeli da koliko toliko sačuvaju nasledja i običaje Cigana, jezik i ostale bitne umotvorine i zapise, naše zajednice.
.XX vek zabeležio je velika stradanja našeg naroda i sudbinu koju su tada delili sa svojim sunarodnicima Srbima i drugim narodima koji su tada živeli na ovim prostorima.
Stradamo i danas, na jedav vrlo specifičan način,razjedinjeni, zlobni, zavidni i oholi jedni prema drugima, nažalost, nestalo je dugo čuvano bratstvo i sloga jednog naroda.
Da se Phralipen vrati medju nas i da sačuvamo istorijsko mesto naših predaka
u ulici Gospodara Vučića br.49, tako nam Bog pomogao.
Tekstopisac: Milorad Popović
